ΑΡΘΡΟ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΕΒΕΑ, κ. Κ. ΜΙΧΑΛΟΥ

ΕΦΗΜ.: ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ

Ημερ. Δημοσ.: 13/11/2020

 

Η πρόκληση της δίκαιης μετάβασης

Η μετάβαση στη μετα-λιγνιτική εποχή είναι ένα ζήτημα που αφορά τη βιώσιμη ανάπτυξη, το παρόν και το μέλλον της χώρας. Ένα ζήτημα που απαιτεί σοβαρό και ολοκληρωμένο σχεδιασμό, σε μεσοπρόθεσμο όσο και σε μακροπρόθεσμο επίπεδο, με δεδομένες τις αλλαγές που θα επιφέρει στη σύνθεση του ενεργειακού μείγματος της Ελλάδας, αλλά και στην οικονομική οργάνωση ολόκληρων περιφερειών της χώρας.

Η απεξάρτηση από το λιγνίτη είναι, για λόγους περιβαλλοντικούς αλλά και οικονομικούς, αναπόδραστη αναγκαιότητα. Η Ελλάδα είναι σήμερα μια από τις χώρες της Ευρώπης με τις χειρότερες κλιματικές επιδόσεις, κυρίως εξαιτίας της λιγνιτικής δραστηριότητας. Πέραν του ότι εξακολουθεί να υφίσταται τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και στη δημόσια υγεία, υστερεί και στην αξιοποίηση μιας σειράς αναπτυξιακών πλεονεκτημάτων και ευκαιριών – σύγχρονων τεχνολογιών και καινοτομίας, κινήτρων και επενδύσεων – που συνδέονται με την καθαρή ενέργεια και τις ανανεώσιμες πηγές.

Είναι προφανές, λοιπόν, ότι η μετάβαση αποτελεί μονόδρομο. Στην πορεία αυτή, όμως, απαιτούνται προσεκτικά και καλά σχεδιασμένα βήματα. Η απεξάρτηση από το βασικό καύσιμο του ενεργειακού μας μείγματος για πάνω από 60 χρόνια αποτελεί μια δύσκολη πρόκληση για τη χώρα, αλλά ακόμη περισσότερο για τις περιφέρειες και τις τοπικές κοινωνίες, που στηρίζουν τις οικονομίες τους στη λιγνιτική παραγωγή.

Αυτές οι τοπικές κοινωνίες, οι οποίες εξαρτώνται οικονομικά από το λιγνίτη, έχοντας παράλληλα «σηκώσει» όλα αυτά τα χρόνια το περιβαλλοντικό κόστος της ηλεκτροδότησης της χώρας, έχουν σήμερα κάθε δικαίωμα να ζητούν μια δίκαιη μετάβαση. Ένα ολοκληρωμένο σχέδιο, το οποίο θα περιορίσει τις άμεσες οικονομικές επιπτώσεις, αλλά κυρίως θα δημιουργήσει ευκαιρίες για μια νέα αρχή, για ένα καλύτερο μέλλον πέρα από το λιγνίτη.

Αυτό, πέρα από γενναία αντισταθμιστικά οφέλη και μέτρα ανακούφισης για τη δραστηριότητα και τις θέσεις εργασίας που πρόσκαιρα θα χαθούν, προϋποθέτει επένδυση στη διαμόρφωση ενός νέου παραγωγικού μοντέλου για τις περιοχές που επηρεάζονται. Ενός μοντέλου το οποίο θα είναι διαφοροποιημένο και βιώσιμο, θα συμπεριλαμβάνει και θα αξιοποιεί τα πλεονεκτήματα κάθε περιοχής, θα δημιουργεί νέες, καλές θέσεις εργασίας, θα ενισχύει το τοπικό εισόδημα, θα ανοίγει νέες ευκαιρίες και δρόμους ανάπτυξης, εστιάζοντας στην καθαρή ενέργεια, αλλά και σε τομείς όπως η μεταποίηση, η έξυπνη γεωργία, ο εναλλακτικός τουρισμός, η τεχνολογία και η εκπαίδευση.

Αυτή τη στιγμή φαίνεται να έχουν εξασφαλιστεί ικανοί πόροι, εθνικοί και κυρίως ευρωπαϊκοί, για να υποστηριχθεί αυτή η προσπάθεια. Το ζητούμενο, ωστόσο, είναι να αξιοποιηθούν σωστά και με τρόπο που απαντά στις ανάγκες και στις δυνατότητες των τοπικών κοινωνιών. Να μετατραπούν σε σύγχρονα, εξειδικευμένα χρηματοδοτικά εργαλεία για τις επιχειρήσεις και σε κίνητρα για την προσέλκυση νέων, μεγάλων επενδύσεων, που θα τονώσουν ευρύτερα την ανάπτυξη στην περιοχή. Να μετατραπούν σε σοβαρά προγράμματα επανακατάρτισης και ενδυνάμωσης του ανθρώπινου δυναμικού: των επιχειρηματιών και των εργαζομένων, των γυναικών, των νέων. Να στηρίξουν μεγάλες δημόσιες επενδύσεις ή συμπράξεις, για τη δημιουργία απαραίτητων υποδομών: όπως οι οδικοί άξονες, ο συνδέσεις με λιμάνια και αεροδρόμια, η δημιουργία σύγχρονων βιομηχανικών ζωνών.

Σε αυτή την προσπάθεια είναι απαραίτητη η ενεργός και ουσιαστική συμμετοχή των τοπικών φορέων. Ειδικά τα τοπικά Επιμελητήρια μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά στο πλαίσιο του σχετικού διαλόγου, μεταφέροντας τη φωνή και τους προβληματισμούς της αγοράς, προτείνοντας στοχευμένες παρεμβάσεις, προσαρμοσμένες στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, τις δυνατότητες και το ανθρώπινο δυναμικό κάθε περιοχής. Μέσα από αποτελεσματικές διαδικασίες διαβούλευσης και κατάλληλα σχεδιασμένες παρεμβάσεις, μπορεί να διαμορφωθεί ένα ολιστικό σχέδιο, το οποίο θα βοηθήσει την Ελλάδα και τις τοπικές κοινωνίες να κερδίσουν το στοίχημα τόσο της μετάβασης, όσο και της επόμενης μέρας.