Με αφορμή την πρόθεση της κυβέρνησης να προβεί σε αλλαγές στο πλαίσιο εργασίας, έχει νόημα να αναγνωρίσουμε με ειλικρίνεια ποια είναι η σημερινή πραγματικότητα. 

Πρόσφατη έρευνα της ΓΣΕΕ ανέδειξε ένα σημαντικό πρόβλημα: τις απλήρωτες υπερωρίες, με το 52% των εργαζομένων να εργάζεται παραπάνω από το κανονικό και το 40% αυτών να μη αμείβεται για τις υπερωρίες του. Αυτή η πραγματικότητα που περιγράφει η έρευνα δεν αφορά μόνο την σημερινή κυβέρνηση αλλά αφορά και όλες τις προηγούμενες. Κι επηρεάζει αρνητικά όχι μόνο τους εργαζόμενους, αλλά και τις ίδιες τις επιχειρήσεις, δημιουργώντας συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού, σε βάρος εκείνων που επιλέγουν να είναι σύννομες και κοινωνικά υπεύθυνες. Ουσιαστικά, το υφιστάμενο καθεστώς επιτρέπει να κερδίζουν σε ανταγωνιστικότητα επιχειρήσεις που δεν τηρούν τους νόμους και τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας. 

Η ψηφιακή κάρτα εργασίας, η μετατροπή του ΣΕΠΕ σε ανεξάρτητη αρχή κατά τα πρότυπα της ΑΔΑΕ, η ενίσχυσή της σε ψηφιακά μέσα και ανθρώπινο δυναμικό και η επιβολή αυστηρών ποινών σε αυτούς που παραβαίνουν το νόμο και τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας, είναι μερικές μόνο από τις παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν. 

Η πρακτική της «αποταμίευσης» χρόνου εργασίας, προκειμένου ο εργαζόμενος να μπορεί να έχει μειωμένο ωράριο σε μια άλλη χρονική περίοδο, είναι συνηθισμένη στην Ευρώπη. Η χώρα μας στο τομέα αυτό βρίσκεται στην 2η θέση από το τέλος σύμφωνα με τα στοιχεία της 3ης έκθεσης για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις του ευρωπαϊκού ινστιτούτου Eurofound, η οποία δημοσιοποιήθηκε το 2015 και επικαιροποιήθηκε το 2018. 

Ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας (ILO) αναφέρει στον οδηγό του για τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας, ότι η διευθέτηση του χρόνου εργασίας μπορεί να ωφελήσει τόσο τους εργαζόμενους όσο και τις επιχειρήσεις, βοηθώντας αφενός στη βελτίωση της ισορροπίας μεταξύ της επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής και αφετέρου διευκολύνοντας τις επιχειρήσεις, ώστε να καλύψουν τον αυξημένο φόρτο εργασίας μιας περιόδου και να μειώνουν το κόστος. Το επιχείρημα αυτό διατυπώνεται από μια οργάνωση εργασίας και όχι από μια εργοδοτική οργάνωση. 

Η διευθέτηση του χρόνου εργασίας ισχύει – όπως και σε όλη την Ευρώπη – και στην χώρα μας εδώ και πολλά χρόνια. Στην πράξη, όμως, ισχύει μόνο για τις μεγάλες επιχειρήσεις, όπου λειτουργούν οργανωμένα σωματεία εργαζομένων και μπορούν να συναφθούν σχετικές συμφωνίες. Τι γίνεται όμως στις μικρότερες επιχειρήσεις, που δεν έχουν σωματεία και ουσιαστικά λύνουν αυτά τα θέματα παραβιάζοντας την εργατική νομοθεσία και τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας, εις βάρος πάντα των δικαιωμάτων των εργαζομένων τους;  

Είναι καλύτερο να ανεχόμαστε αυτή την πραγματικότητα, ή να προσπαθήσουμε να δώσουμε λύσεις που υπηρετούν τη νομιμότητα, τη διαφάνεια και την τήρηση των κανόνων από όλους; Η κυβέρνηση πρέπει να δώσει τη δυνατότητα στους εργαζόμενους σε επιχειρήσεις που δεν διαθέτουν σωματεία, να μπορούν με αίτηση τους να μπορούν να συμφωνούν μια φορά με ορίζοντα εξαμήνου σε διευθέτηση του χρόνου εργασίας. Προϋπόθεση για αυτό θα είναι η τήρηση της ψηφιακής κάρτας εργασίας από την επιχείρηση. 

Πέρα, όμως, από τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας, είναι ανάγκη το νομοθετικό πλαίσιο της χώρας να προσαρμοστεί σε νέες συνθήκες και δεδομένα. Πρόσφατη έρευνα του Εθνικού Κέντρου τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου έδειξε ότι 6 στις 10 ελληνικές επιχειρήσεις θα διατηρήσουν την τηλεργασία και μετά την πανδημία. Απέναντι σε αυτή τη νέα πραγματικότητα, δεν είναι αναγκαίο να θεσπιστούν οι ανάλογοι, ενιαίοι και διαφανείς, κανόνες για όλους ώστε να μη λειτουργήσει σε βάρος των εργαζομένων και των συνεπών επιχειρήσεων; 

Εφόσον συνεχίζεται η εξ αποστάσεως εργασία, ποιος πληρώνει για τον εξοπλισμό; Ποιος πληρώνει για το κόστος σύνδεσης; Πως θα τηρείται το ωράριο εργασίας;  Θα έχει δικαίωμα αποσύνδεσης ο εργαζόμενος, όταν τελειώνει το ωράριο εργασίας του και πως αυτό θα το διαπιστώνουν οι αρχές;

Αυτά και άλλα πολλά θέματα που αφορούν τον εκσυγχρονισμό της εργασιακής νομοθεσίας, θα πρέπει τουλάχιστον να τα συζητήσουμε με νηφαλιότητα και επιχειρήματα.