Η μεγάλη διεθνής κρίση που προκλήθηκε από την πανδημία, φαίνεται να πλησιάζει στο τέλος της, με τις δραστηριότητες να ανοίγουν σταδιακά, παγκόσμια και στη χώρα μας. Ωστόσο, ο δρόμος για την επιστροφή στην κανονικότητα δεν θα είναι εύκολος. Για τις περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις, ξεκινά τώρα μια καινούρια μάχη ανάκαμψης και προσαρμογής στη νέα πραγματικότητα. Σε αυτή τη μάχη, αντιμετωπίζουν τρία βασικά εμπόδια. 

Το πρώτο αφορά τη διαχείριση των απωλειών, που προκάλεσε η πανδημία και η επακόλουθη ύφεση. Είναι αλήθεια ότι πολλές επιχειρήσεις, ιδιαίτερα σε κλάδους που υποχρεώθηκαν να κλείσουν ή να περιορίσουν δραστικά τη λειτουργία τους, θα δυσκολευτούν να σταθούν στα πόδια τους μετά την απόσυρση των μέτρων στήριξης από την Πολιτεία. Πολλές από αυτές ίσως να μην τα καταφέρουν, ενώ ακόμη περισσότερες είναι αυτές που θα χρειαστεί να αλλάξουν ριζικά το μοντέλο λειτουργία τους για να επιβιώσουν. Θα πρέπει, λοιπόν, να υπάρξει σχεδιασμός για την υποστήριξη της επόμενης ημέρας, με παρεμβάσεις οι οποίες θα βοηθήσουν βιώσιμες επιχειρήσεις να παραμείνουν στη ζωή και να διατηρήσουν όσο το δυνατόν περισσότερες θέσεις εργασίας. 

Εξίσου απαραίτητο είναι, όμως, να διασφαλιστεί η επιστροφή σε κανονικές συνθήκες λειτουργίας της αγοράς, χωρίς να καταστεί αναγκαία η εκ νέου επιβολή περιορισμών. Είναι θετικό το γεγονός ότι το πρόγραμμα εμβολιασμού εξελίσσεται χωρίς καθυστερήσεις και προβλήματα. Ταυτόχρονα, όμως, επιβάλλεται εγρήγορση από την πλευρά της Πολιτείας και υπευθυνότητα από όλους, όσον αφορά την τήρηση των υγειονομικών μέτρων. Αν θέλουμε να εξελιχθεί ομαλά η τουριστική περίοδος και να μη ρισκάρουμε ό,τι καταφέραμε με θυσίες ως τώρα, πρέπει να δείξουμε όλοι την απαραίτητη προσοχή και πειθαρχία. 

Το δεύτερο πρόβλημα αφορά τη συνεχιζόμενη δυσκολία της μεγάλης πλειοψηφίας των επιχειρήσεων – ιδιαίτερα των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων – να αποκτήσουν πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό. Η δυσκολία αυτή οφείλεται σε δύο βασικούς παράγοντες: αφενός στο μεγάλο – ακόμη – όγκο των κόκκινων δανείων, που οδηγεί στην αποφυγή νέων ανοιγμάτων από την πλευρά των τραπεζών και αφετέρου, στο μικρό μέγεθος των ελληνικών επιχειρήσεων, που καθιστά πολλές από αυτές λιγότερο αξιόχρεες, με βάση τα συνήθη κριτήρια χρηματοδότησης. Ωστόσο, αν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις δεν έχουν πρόσβαση σε κεφάλαια για να σχεδιάσουν επενδύσεις και να επιδιώξουν τη μεγέθυνσή τους, δεν θα έχουμε και τα ανάλογα οφέλη για την ανάπτυξη και την απασχόληση. Αυτός ο φαύλος κύκλος, λοιπόν, πρέπει να κλείσει.  

Πρόβλημα, είναι, τέλος το υψηλό κόστος που δημιουργούν στην επιχειρηματικότητα μια σειρά από θεσμικά εμπόδια, που παραμένουν: γραφειοκρατία, πολυνομία, καθυστέρηση στην απονομή της δικαιοσύνης κ.ά. Όλα αυτά τα θέματα, λύνονται με έναν μόνο τρόπο: με την επιτάχυνση και την ολοκλήρωση γενναίων μεταρρυθμίσεων. Η επιτυχία του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και η ανάπτυξη της χώρας τα επόμενα χρόνια, θα κριθούν κυρίως σε αυτό το επίπεδο: στην εφαρμογή μεταρρυθμίσεων, οποίες θα βοηθήσουν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων, στην προσέλκυση νέων επενδύσεων και στην υλοποίηση νέων, φιλόδοξων επιχειρηματικών σχεδίων. 

Ο ιδιωτικός τομέας σήκωσε μέχρι τώρα το μεγαλύτερο βάρος από την ύφεση που προκάλεσε η πανδημία. Αξίζει, λοιπόν, κάθε στήριξη ώστε να ανακάμψει γρήγορα και να πρωταγωνιστήσει στην επόμενη μεγάλη προσπάθεια: αυτή για την ταχύρρυθμη και διατηρήσιμη ανάπτυξη της επόμενης μέρας.