ΑΡΘΡΟ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΕΒΕΑ, κ. Κ. ΜΙΧΑΛΟΥ

ΕΦΗΜ.: ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ

Ημερ. Δημοσ.:20/11/2020

Δικαιοσύνη: ώρα για τολμηρές αλλαγές

Το δύσβατο σύστημα απονομής της δικαιοσύνης αποτελεί εδώ και χρόνια έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες υποβάθμισης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος της χώρας. Παρά τις κατά καιρούς παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση του φαινομένου, οι ρυθμοί εκδίκασης υποθέσεων παραμένουν απελπιστικά αργοί.

Σύμφωνα με τον Δείκτη Doing Business 2020 της Παγκόσμιας Τράπεζας, η Ελλάδα είναι 146^η σε σύνολο 190 χωρών, ως προς την ταχύτητα απονομής της δικαιοσύνης. Είναι χαρακτηριστικό ότι, για μια εμπορική διαμάχη που εκδικάζεται σε πρωτοδικείο, απαιτούνται 1.711 ημέρες, ώστε να ολοκληρωθεί η διαδικασία επίλυσής της, έναντι μέσου όρου 584 ημερών στις χώρες του ΟΟΣΑ. Μια απαίτηση πληρωμής μέσω εξωδίκου χρειάζεται για να διεκπεραιωθεί στην Ελλάδα 60 ημέρες, όταν ο μέσος όρος στις χώρες του ΟΟΣΑ είναι 36 ημέρες.

Το πρόβλημα είναι σαφώς πολυδιάστατο. Στη ρίζα του βρίσκεται μια βαθιά πληγή, αυτή της πολυνομίας και της κακονομίας που χαρακτηρίζει τη ρυθμιστική παραγωγή του ελληνικού κράτους. Η Ελλάδα πάσχει από υπερπληθώρα νομικών ρυθμίσεων, οι οποίες πολύ συχνά περιέχουν ασαφείς, δυσνόητους, ακόμα και αλληλοαναιρούμενους κανόνες. Συνέπεια, μια από τις πολλές, αυτού του φαινομένου είναι να δημιουργείται ένας τεράστιος όγκος υποθέσεων, τις οποίες η Δικαιοσύνη αδυνατεί να διεκπεραιώσει εγκαίρως.

Ωστόσο, υπάρχουν και σοβαρές λειτουργικές αδυναμίες. Όπως προκύπτει από στοιχεία διεθνών οργανισμών, το δικαστικό μας σύστημα παρουσιάζει μια από τις χειρότερες αναλογίες δικαστικών υπαλλήλων ανά δικαστή, αλλά και έναν από τους μεγαλύτερους αριθμούς δικαστηρίων κατά κεφαλή στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Χρησιμοποιεί σε περιορισμένο βαθμό την τεχνολογία για την αντιμετώπιση της γραφειοκρατίας, ενώ οι δαπάνες για τη λειτουργία του είναι σχετικά χαμηλές.

Η αναβάθμιση της διαδικασίας απονομής δικαιοσύνης αναδεικνύεται, επομένως, σε κρίσιμης σημασίας ζητούμενο, για την επανεκκίνηση και την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Κρίσιμος παράγοντας για την επιτυχία αυτής της προσπάθειας, είναι η μείωση του όγκου των υποθέσεων που φθάνουν στα δικαστήρια. Αυτό απαιτεί, κατ’ αρχήν μείωση του ρυθμιστικού όγκου, αλλά και την αποτελεσματικότερη αξιοποίηση της διαμεσολάβησης, με εισαγωγή της σε νέες κατηγορίες διαφορών.

Παράλληλα, θα απαιτηθούν βαθιές αλλαγές σε επίπεδο οργάνωσης και λειτουργίας του συστήματος, με κύριο στόχο την επιτάχυνση της διαδικασίας εκδίκασης. Αυτές θα πρέπει να περιλαμβάνουν τη μείωση του αριθμού των δικαστηρίων, με συγχώνευση μικρών μονάδων. Αντί της ξεπερασμένης λογικής που θέλει σε κάθε πόλη και ένα δικαστήριο (κι ένα πανεπιστήμιο, κ.ο.κ.) μπορούν να δημιουργηθούν σε μικρότερες πόλεις και νησιά δικαστικά καταστήματα και να γίνεται η διεκπεραίωση μιας σειράς διαδικασιών μέσω τηλεδιάσκεψης. Επίσης, απαιτείται η διαμόρφωση ολοκληρωμένου σχεδίου για την αντιμετώπιση του κτιριακού προβλήματος, αλλά και για την αναβάθμιση της διοίκησης του συστήματος: διαχείριση πόρων και ανθρώπινου δυναμικού, αξιολόγηση κ.ά. Στο πλαίσιο της ψηφιακής μετάβασης, θα πρέπει να προχωρήσει η εφαρμογή της ψηφιακής δικογραφίας και να ολοκληρωθεί το έργο του «Ολοκληρωμένου Συστήματος Διαχείρισης Δικαστικών Υποθέσεων, ενώ απαραίτητη είναι και η επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό μέσα από εκσυγχρονισμό των προγραμμάτων σπουδών στην Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών και την αναμόρφωση του Κώδικα Δικαστικών Υπαλλήλων.

Αν η κυβέρνηση θέλει να αντιμετωπίσει μια από τις μεγαλύτερες διαρθρωτικές αδυναμίες της χώρας, να προσελκύσει ξένες επενδύσεις και να εμπεδώσει αίσθημα ασφάλειας δικαίου στην ελληνική κοινωνία, είναι ώρα να δρομολογήσει ριζικές αλλαγές στη λειτουργία του συστήματος Δικαιοσύνης.